Cây cứt lợn là một loại cây mọc dại ở Việt Nam nhưng nó được biết đến như một loại cây có dược tính. Vậy cây cứt lợn có tác dụng gì?
Cây cứt lợn là tên gọi dân dã của cây ngũ vị, cỏ hôi, hoặc cây bạch hoa xà thiệt thảo có tên khoa học là Ageratum conyzoides là một loài thực vật cỏ dại thuộc họ Cúc và chi Eupatoriae. Trong tiếng Việt, cây có tên là cứt lợn do mọc ở những nơi bẩn thỉu.
Cây cứt lợn là cây gì?
Cây cứt lợn là một loại cây cỏ mọc thẳng, mọc đối, có mùi thơm, mảnh mai, mọc hàng năm, cao khoảng 15–100 cm. Loài cây này được tìm thấy mọc ở đồng cỏ, rừng rậm, đất hoang, bãi rác, ven đường, vùng ven sông, vùng đất ngập nước, cồn cát ven biển, đồng cỏ thoái hóa và nhanh chóng chiếm lĩnh các khu vực canh tác. Cây phát triển mạnh nhất ở những vùng đất giàu chất khoáng, ẩm ướt ở những nơi có độ ẩm không khí cao, chịu được bóng râm. Cây cứt lợn có rễ nông, dạng sợi.
Lá cây cứt lợn mọc đối, dài 20-100 mm, rộng 5-50 mm, trên cuống lá có lông, dài 5-75 mm, hình trứng rộng, gốc nhọn tròn hoặc hẹp, đầu nhọn hoặc tù hoặc có khía và mép có răng. Cả hai mặt lá đều có ít lông, xù xì với những đường gân nổi rõ và khi vò nát lá có mùi đặc trưng gợi nhớ đến mùi dê đực.
Hoa cứt lợn có màu xanh nhạt, trắng hoặc tím, mang trên các cuống dài 50-150 mm và ngang 5 mm, dài 4-6 mm với 60-75 hoa hình ống. Đầu hoa được bao bọc bởi hai hoặc ba hàng lá bắc thuôn dài màu xanh lục với phần ngọn nhạt hoặc tím đỏ. Lá bắc cao 3-5 mm, lá bắc ngoài rộng 0,5-1,75 mm, có lông thưa, phía trên có răng đều, đầu nhọn nhọn, nhọn. Hoa dài 1,5-3 mm và không nhô ra phía trên các lá bắc. Thường ra hoa từ tháng 7 đến tháng 9.
Cây cứt lợn có tác dụng gì?
- Chiết xuất từ cây cứt lợn được sử dụng để điều trị đau họng, đau bụng, mất chức năng đường tiêu hóa và như một loại thuốc bổ.
- Cây cứt lợn cũng được sử dụng để giảm nhiệt độ cao.
- Toàn cây có khả năng chống viêm và chống dị ứng.
- Sử dụng cây cứt lợn cũng là một cách chữa hiệu quả cho hầu hết các vết cắt và vết loét, mặc dù nó không ảnh hưởng đến việc chữa khỏi hoàn toàn bệnh phong.
- Lá cây cứt lợn được nghiền nát và lấy nước cốt dùng để làm dịu cơn đau họng và chữa cảm lạnh; nước sắc cô đặc cho bọ chét; tiêm truyền cây cứt lợn có tác dụng lợi tiểu và chống tiêu chảy.
- Lá cây cứt lợn được cho vào nước và chất lỏng được uống để trị ngứa toàn thân.
- Lá cứt lợn giã nát đắp lên vết thương hở.
- Lá cứt lợn nấu trong dầu cọ được dùng làm thuốc chữa các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Lá cây cứt lợn được phơi khô và dùng làm bột để đắp vào các vết cắt, vết loét và các vết rách do bệnh phong.
- Nước ép của cây cứt lợn tươi, hoặc dịch chiết của cây khô, được sử dụng trong điều trị viêm mũi dị ứng và viêm xoang.
- Nước ép của cây cứt lợn tươi cũng rất hữu ích trong việc điều trị xuất huyết tử cung sau sinh.
- Nước ép của rễ cây cứt lợn có tác dụng kháng thuốc.
- Nước ép của cây cứt lợn được sử dụng để điều trị vết cắt, vết thương và vết bầm tím.
- Nước ép của hoa cứt lợn được sử dụng bên ngoài để điều trị bệnh ghẻ, trong khi bột của chúng được sử dụng để điều trị bệnh thấp khớp.
- Nước ép cây cứt lợn được nhỏ vào tai để điều trị bệnh viêm tai giữa.
- Nước ép / chiết xuất / nước sắc của lá cây cứt lợn được sử dụng để điều trị đau đầu, đau xương sườn, đau liên sườn, đau bên thân, hen suyễn và các rối loạn viêm như bệnh thấp khớp và viêm khớp.
- Nước ép của cây cứt lợn tươi hoặc chiết xuất của cây khô được sử dụng trong điều trị viêm xoang.
- Nước ép từ cây cứt lợn cũng điều trị xuất huyết tử cung sau sinh.
- Trà làm từ đầu hoa cứt lợn trộn với Ocimum tenuifolium được dùng để chữa ho và cảm lạnh.
- Nước sắc của cây cứt lợn tươi có thể dùng làm nước gội đầu, giúp tóc mềm, thơm và không còn gàu.
- Nước sắc thu được từ việc đun sôi toàn bộ các bộ phận của cây cứt lợn được sử dụng để điều trị bệnh hen suyễn, trong khi lá thu được từ loại hoa trắng của loài này được sử dụng để giảm đau răng.
- Nước sắc của cây cứt lợn được dùng chữa sốt và kiết lỵ.
- Nước sắc thân, rễ và hoa cứt lợn đun sôi dùng chữa bệnh rối loạn dạ dày.
- Nước sắc của cây cứt lợn được dùng chữa ho, cảm, sốt, bệnh ngoài da và huyết áp cao.
- Cây cứt lợn còn được báo cáo là một trong một số loài thực vật được sử dụng cho các vấn đề về tuyến tiền liệt trong y học dân tộc thiểu số dân gian ở Trinidad và Tobago.
- Cây cứt lợn là một loại cây được sử dụng trong y học cổ truyền để điều trị các bệnh tâm thần và nhiễm trùng, đau đầu, khó thở, đau ruột và sốt.
- Cây cứt lợn cũng được báo cáo là được sử dụng cho các rối loạn tiết niệu.
- Ở Việt Nam, thuốc điều chế từ cây cứt lợn được dùng để điều trị viêm mũi, cổ chướng, vết thương mụn nhọt, chàm, xuất huyết sau sinh và điều trị viêm xoang mũi dị ứng.
- Cây cứt lợn được dùng để cầm máu do vết thương bên ngoài, chàm, mụn nhọt và làm thuốc đắp trị đau đầu.
Cây cứt lợn có độc không?
Loại cây này khá lành tính tuy nhiên vẫn ghi nhận một số trường hợp hiếm gặp bị tổn thương ở gan khi ăn cây cứt lợn. Phụ nữ mang thai và cho con bú nên tránh sử dụng cây cứt lợn.
|
Nguồn tham khảo: Know about Whiteweed - đăng tải trên trang tin y tế Health Benefit Times. Xuất bản ngày 15/6/2017. |
