Bệnh gan là gì?
Bệnh gan là một thuật ngữ nói chung chỉ về các chứng bệnh liên quan đến lá gan của con người. Gan là một trong những cơ quan vô cùng quan trọng và có kích thước lớn nhất trong cơ thể. Gan nằm ở phần trên bên phải của bụng và được bảo vệ bởi khung xương sườn. Nhiệm vụ chính của lá gan đó là giúp tiêu hóa thức ăn, chuyển hóa chúng thành năng lượng, tích trữ năng lượng khi bạn cần và giải độc tố cho cơ thể. Bên cạnh đó, lá gan cũng có thể giúp loại bỏ độc tố có ở trong máu.
Khi mà các mô ở gan bị tổn thương dần dần, lúc đó người bệnh đã chính thức mắc phải bệnh gan. Bệnh gan khiến cho chức năng làm việc của gan bị suy giảm, từ đó không thể làm việc tốt được như bình thường. Dần dần, các mô bị tổn thương nặng hơn khiến cho gan bị xơ hóa nhiều hơn và về lâu dài, nguy cơ mắc ung thư gan là rất cao và rất khó có khả năng chữa khỏi.
Các loại bệnh gan thường gặp
Bệnh gan được phân thành nhiều loại bệnh lý khác nhau, mỗi bệnh lý lại ảnh hưởng đến lá gan theo một cách riêng. Sau đây là một số loại bệnh chính:
1. Viêm gan
Viêm gan là một bệnh nhiễm trùng do vi rút ở gan của người bệnh. Nó gây ra sự viêm và tổn thương gan, khiến gan của người bệnh khó hoạt động được như bình thường. Tất cả các loại viêm gan đều có thể lây truyền cho người khác, thế nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách tiêm chủng vắc xin phòng ngừa viêm gan loại A và B hoặc thực hiện các bước phòng ngừa khác, bao gồm thực hiện tình dục an toàn và không dùng chung bơm kim tiêm.
Có năm loại bệnh viêm gan phổ biến hiện nay:
- Viêm gan A: Thường lây lan khi tiếp xúc với thức ăn hoặc nguồn nước bị ô nhiễm. Các triệu chứng có thể hết mà không cần điều trị, nhưng quá trình hồi phục có thể mất vài tuần.
- Viêm gan B: Bệnh có thể xảy ra cấp tính (ngắn hạn) hoặc mãn tính (dài hạn). Nó lây lan qua chất lỏng của cơ thể, chẳng hạn như máu, nước bọt và tinh dịch. Mặc dù bệnh viêm gan B có thể điều trị được, nhưng không có cách nào chữa khỏi nó hoàn toàn cả. Điều trị sớm là chìa khóa để tránh gặp phải các biến chứng, vì vậy tốt nhất bạn nên kiểm tra thường xuyên nếu có nguy cơ mắc bệnh.
- Viêm gan C: Bệnh cũng có thể xảy ra cấp tính hoặc mãn tính. Nó thường lây lan qua tiếp xúc với máu của người bị viêm gan C. Mặc dù bệnh gan này thường không gây ra các triệu chứng trong giai đoạn đầu mắc bệnh, thế nhưng nó có thể dẫn đến tổn thương gan vĩnh viễn trong giai đoạn sau của bệnh.
- Viêm gan D: Là một dạng viêm gan nghiêm trọng chỉ phát triển ở những người bị viêm gan B, do đó mà bệnh này không thể tự lây nhiễm. Nó cũng có thể xảy ra cấp tính hoặc mãn tính.
- Viêm gan E: Thường là do người bệnh uống phải nguồn nước bị ô nhiễm. Nói chung, bệnh sẽ tự biến mất trong vòng vài tuần mà không có bất kỳ biến chứng kéo dài nào.
2. Bệnh gan nhiễm mỡ
Chất béo tích tụ trong gan có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ .
Có hai loại bệnh gan nhiễm mỡ:
bệnh gan nhiễm mỡ do rượu, do uống nhiều rượu
Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu gây ra bởi các yếu tố khác, các chuyên gia vẫn đang cố gắng tìm hiểu
Nếu không được quản lý, cả hai loại bệnh gan nhiễm mỡ có thể gây tổn thương gan, dẫn đến xơ gan và suy gan. Chế độ ăn uống và các thay đổi lối sống khác thường có thể cải thiện các triệu chứng và giảm nguy cơ biến chứng.
3. Bệnh gan do tự miễn dịch
Các tình trạng tự miễn dịch liên quan đến việc hệ thống miễn dịch của bạn tấn công nhầm các tế bào cơ thể khỏe mạnh. Một số tình trạng tự miễn liên quan đến việc hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào gan, từ đó gây nên bệnh gan, bao gồm:
- Viêm gan tự miễn: Tình trạng này khiến hệ thống miễn dịch của bạn tấn công tế bào gan của bạn, dẫn đến viêm gan. Nếu không được điều trị, nó có thể dẫn đến xơ gan và suy gan.
- Xơ gan mật nguyên phát (PBC): Điều này dẫn đến việc các ống dẫn mật trong gan của bạn bị tổn thương, gây ra sự tích tụ của mật. PBC cuối cùng có thể dẫn đến xơ gan và suy gan.
- Viêm đường mật xơ cứng tiên phát (PSC): Tình trạng viêm này gây ra tổn thương dần dần cho đường mật của bạn. Cuối cùng chúng bị tắc nghẽn, khiến mật tích tụ trong gan của bạn. Điều này có thể dẫn đến xơ gan hoặc suy gan.
4. Bệnh gan liên quan đến di truyền
Một số tình trạng di truyền mà bạn thừa hưởng từ cha mẹ của mình, cũng có thể ảnh hưởng đến lá gan của bạn:
- Hemochromatosis: Là tình trạng khiến cơ thể bạn dự trữ nhiều sắt hơn mức cần thiết. Chất sắt này vẫn còn trong các cơ quan của bạn, bao gồm cả lá gan. Điều này có thể dẫn đến hư hỏng gan trong thời gian dài nếu không được điều trị.
- Bệnh Wilson: Là tình trạng khiến gan của bạn hấp thụ đồng thay vì giải phóng nó vào đường mật. Cuối cùng, gan của bạn có thể bị tổn thương quá mức để lưu trữ nhiều đồng hơn, cho phép đồng di chuyển trong máu và làm hỏng các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm cả não bộ của bạn.
- Thiếu alpha-1 antitrypsin (AAT): Tình trạng này xảy ra khi gan của bạn không thể tạo đủ alpha-1 antitrypsin, một loại protein giúp ngăn ngừa sự phân hủy enzym trong cơ thể. Tình trạng này có thể gây ra bệnh phổi cũng như bệnh gan. Không có cách chữa trị, nhưng điều trị có thể giúp ích.
5. Ung thư
Ung thư gan đầu tiên sẽ phát triển trong lá gan của bạn. Nếu ung thư bắt đầu ở những nơi khác trong cơ thể nhưng di căn đến gan, nó được gọi là ung thư gan thứ phát.
Loại ung thư gan phổ biến nhất đó là ung thư biểu mô tế bào gan. Nó có xu hướng phát triển như một số hình thái nhỏ hơn của bệnh ung thư trong gan của bạn, mặc dù nó cũng có thể bắt đầu như một khối u đơn lẻ.
Các biến chứng của các bệnh gan khác, đặc biệt là những bệnh không được điều trị, có thể góp phần vào sự phát triển của ung thư gan.
6. Xơ gan
Xơ gan đề cập đến các vết sẹo do bệnh gan và các nguyên nhân khác gây tổn thương gan tạo ra, chẳng hạn như rối loạn chức năng gan do sử dụng bia rượu. Gan của bạn có thể tái tạo tế bào để đáp ứng với các tổn thương, nhưng quá trình này thường dẫn đến sự phát triển của các mô sẹo. Càng nhiều mô sẹo phát triển, gan của bạn càng khó hoạt động được bình thường.
Trong giai đoạn đầu, xơ gan thường có thể điều trị được bằng cách giải quyết nguyên nhân cơ bản. Nhưng nếu không được khắc phục triệt để, nó có thể dẫn đến các biến chứng khác và nguy hiểm đến tính mạng.
7. Suy gan
Suy gan mãn tính thường xảy ra khi một phần quan trọng của gan bị tổn thương và không thể hoạt động bình thường. Nói chung, suy gan liên quan đến bệnh gan và quá trình xơ gan xảy ra chậm. Ban đầu bạn có thể không có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh. Nhưng theo thời gian, bạn có thể bắt đầu nhận thấy một số dấu hiệu như sau:
- Vàng da hoặc vàng mắt
- Dễ mắc bệnh tiêu chảy
- Luôn cảm thấy hoang mang và lo âu
- Cơ thể mệt mỏi và suy nhược
- Luôn cảm thấy buồn nôn
Triệu chứng chung của các bệnh gan là gì?
Tùy theo từng loại bệnh gan mà chúng ta sẽ có những triệu chứng khác nhau của bệnh. Tuy nhiên, một số triệu chứng dưới đây là chung nhất đối với các bệnh về gan nói chung, cụ thể như sau:
- Người bệnh sẽ bị mắc chứng vàng da, vàng mắt. Đây là triệu chứng nhận biết bệnh gan dễ dàng nhất có thể nhận ra.
- Nước tiểu trở nên đậm màu hơn so với bình thường, kèm theo đó là mùi khai trở nên nồng hơn.
- Phân có màu xanh nhạt hơn so với bình thường, đôi khi trong phân có lẫn máu hoặc phân có màu nâu đen.
- Vùng bụng, chân và mắt cá chân bị sưng phù lên.
- Luôn có cảm giác buồn nôn, thậm chí bị nôn mửa.
- Người bệnh cảm thấy chán ăn, ăn không ngon miệng.
- Cơ thể trở nên mệt mỏi, mệt mỏi thường xuyên và kéo dài.
- Làn da hay có cảm giác ngứa ngáy, gãi không thể hết được cơn ngứa.
- Người bệnh dễ xuất hiện các vết bầm tím bất thường trên da.
Nguyên nhân khiến bạn mắc bệnh gan
Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau có thể khiến cho bạn dễ dàng bị mắc bệnh gan. Một số nguyên nhân phổ biến mà bạn nên quan tâm có thể kể đến như sau:
- Bạn dùng chung bơm kim tiêm với người mắc bệnh gan
- Bạn đi xăm hình hoặc xỏ lỗ trên cơ thể bởi các dụng cụ không được khử trùng.
- Làm những công việc luôn phải tiếp xúc với máu hoặc các chất dịch khác của cơ thể.
- Quan hệ tình dục không an toàn.
- Mắc bệnh tiểu đường.
- Nồng độ Cholesterol trong máu cao.
- Gia đình có tiền sử mắc bệnh gan.
- Cơ thể bị thừa cân, béo phì.
- Tiếp xúc nhiều với thuốc trừ sâu hoặc hóa chất độc hại.
- Sử dụng bia rượu quá nhiều.
- Sử dụng các loại thuốc một cách bừa bãi không theo chỉ dẫn.
Bệnh gan có thể được điều trị và phòng ngừa ra sao?
Nhiều bệnh gan xảy ra là mãn tính, có nghĩa là chúng tồn tại trong cơ thể nhiều năm và có thể không bao giờ khỏi. Nhưng ngay cả các bệnh gan mãn tính thường có thể được kiểm soát nếu như áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng đắn.
Đối với một số người, thay đổi lối sống là đủ để làm giảm các triệu chứng của bệnh gan. Chúng có thể bao gồm những biện pháp như:
- Hạn chế sử dụng bia rượu.
- Luôn duy trì cân nặng hợp lý.
- Luôn uống nhiều nước và đầy đủ.
- Áp dụng một chế độ ăn uống thân thiện với gan bao gồm nhiều chất xơ đồng thời giảm bớt chất béo, đường và muối.
Tùy thuộc vào tình trạng gan cụ thể của bạn, các chuyên gia và bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể đề nghị thay đổi chế độ ăn uống khác. Ví dụ, những người bị bệnh Wilson nên hạn chế thực phẩm có chứa đồng, bao gồm động vật có vỏ, nấm và các loại hạt.
Tùy thuộc vào tình trạng ảnh hưởng đến lá gan của bạn, bạn cũng có thể sẽ cần các biện pháp điều trị khác dựa theo y học như:
-Sử dụng thuốc kháng vi rút để điều trị bệnh viêm gan.
- Sử dụng steroid để giảm viêm gan.
- Sử dụng thuốc điều trị huyết áp.
- Sử dụng thuốc kháng sinh để ngăn nhiễm trùng.
- Sử dụng các loại thuốc để nhắm đến các triệu chứng cụ thể, chẳng hạn như ngứa da khi bị bệnh gan.
- Nạp thêm vitamin và các chất bổ sung để tăng cường sức khỏe của gan.
Trong một số trường hợp, bạn có thể cần phẫu thuật để cắt bỏ toàn bộ hoặc một phần gan của mình. Nói chung, ghép gan chỉ được thực hiện khi các lựa chọn khác không thành công.
