Các căn bệnh về máu là gì?
Các bệnh về máu là chỉ về những tình trạng bệnh lý, trong đó hầu hết là có vấn đề với các tế bào hồng cầu, bạch cầu hoặc các tế bào lưu thông nhỏ hơn được gọi là tiểu cầu, rất quan trọng đối với sự hình thành cục máu đông. Cả ba loại tế bào này đều hình thành trong tủy xương, là mô mềm bên trong xương của bạn.
Các tế bào hồng cầu giúp vận chuyển oxy đến các cơ quan và mô của cơ thể bạn. Các tế bào bạch cầu giúp cơ thể bạn chống lại nhiễm trùng. Tiểu cầu giúp máu đông lại. Rối loạn tế bào máu làm suy giảm sự hình thành và chức năng của một hoặc nhiều loại tế bào máu này.
Triệu chứng chung của các bệnh về máu thường gặp
Các triệu chứng sẽ khác nhau tùy thuộc vào loại căn bệnh về máu mà bạn đang gặp phải. Thông thường các triệu chứng của các bệnh về máu sẽ phân loại theo hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
Các triệu chứng phổ biến của rối loạn hồng cầu là:
- Mệt mỏi.
- Khó thở.
- Khó tập trung do thiếu máu oxy trong não.
- Yếu cơ.
- Nhịp tim nhanh.
Các triệu chứng phổ biến của rối loạn bạch cầu là:
- Nhiễm trùng mãn tính.
- Mệt mỏi.
- Giảm cân không giải thích được.
- Luôn thấy khó chịu hoặc cảm giác chung là không khỏe.
Các triệu chứng phổ biến của rối loạn tiểu cầu là:
- Vết thương hở hoặc vết loét không lành hoặc chậm lành.
- Máu không đông sau chấn thương hoặc vết cắt.
- Da dễ bị bầm tím.
- Chảy máu cam không rõ nguyên nhân hoặc chảy máu nướu răng.
Các bệnh về máu phổ biến mà người bệnh hay gặp phải
1. Rối loạn hồng cầu
Rối loạn hồng cầu ảnh hưởng đến lượng hồng cầu của cơ thể. Đây là những tế bào trong máu mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể. Có nhiều loại rối loạn này, có thể ảnh hưởng đến cả trẻ em và người lớn.
Thiếu máu
Thiếu máu là một loại rối loạn hồng cầu thường gặp nhất. Thiếu khoáng chất sắt trong máu của bạn thường gây ra chứng rối loạn này. Cơ thể bạn cần sắt để sản xuất protein hemoglobin, giúp các tế bào hồng cầu (RBCs) mang oxy từ phổi đến phần còn lại của cơ thể. Có nhiều loại thiếu máu như sau bao gồm:
- Thiếu máu do thiếu sắt
- Thiếu máu ác tính
- Thiếu máu bất sản
- Thiếu máu tan máu tự miễn (AHA)
- Thiếu máu hồng cầu hình liềm
Thalassemia
Thalassemia là một nhóm bệnh rối loạn máu di truyền. Những rối loạn này là do đột biến gen ngăn cản quá trình sản xuất bình thường của hemoglobin. Khi các tế bào hồng cầu không có đủ hemoglobin, oxy sẽ không đến được tất cả các bộ phận của cơ thể. Các cơ quan sau đó không hoạt động bình thường. Những rối loạn này có thể dẫn đến:
- Dị tật xương
- Lá lách to
- Vấn đề tim mạch
- Chậm phát triển và tăng trưởng ở trẻ em
Đa hồng cầu
Bệnh đa hồng cầu là bệnh ung thư máu do đột biến gen. Nếu bạn bị bệnh đa hồng cầu, tủy xương của bạn tạo ra quá nhiều tế bào hồng cầu. Điều này làm cho máu của bạn đặc hơn và chảy chậm hơn, khiến bạn có nguy cơ bị các cục máu đông có thể gây ra các cơn đau tim hoặc đột quỵ. Không có cách chữa trị được biết đến. Điều trị bằng cách cắt bỏ tĩnh mạch hoặc loại bỏ máu khỏi tĩnh mạch của bạn và dùng thuốc.
2. Rối loạn bạch cầu
Các tế bào bạch cầu giúp bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng và các chất lạ. Rối loạn bạch cầu có thể ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch của cơ thể và khả năng chống lại nhiễm trùng của cơ thể. Những rối loạn này có thể ảnh hưởng đến cả người lớn và trẻ em.
Lymphoma
Lymphoma là một bệnh ung thư máu xảy ra trong hệ thống bạch huyết của cơ thể. Các tế bào bạch cầu của bạn thay đổi và phát triển ngoài tầm kiểm soát. Ung thư hạch Hodgkin và ung thư hạch không Hodgkin là hai loại ung thư hạch chính.
Bệnh bạch cầu
Bệnh bạch cầu là bệnh ung thư máu, trong đó các tế bào bạch cầu ác tính nhân lên bên trong tủy xương của cơ thể bạn. Bệnh bạch cầu có thể là cấp tính hoặc mãn tính . Bệnh bạch cầu mãn tính tiến triển chậm hơn.
Hội chứng rối loạn sinh tủy (MDS)
Hội chứng rối loạn sinh tủy (MDS) là một tình trạng ảnh hưởng đến các tế bào bạch cầu trong tủy xương của bạn. Cơ thể tạo ra quá nhiều tế bào chưa trưởng thành, được gọi là vụ nổ. Các vụ nổ nhân lên và chèn ép các tế bào trưởng thành và khỏe mạnh. Hội chứng loạn sản tủy có thể tiến triển chậm hoặc khá nhanh. Nó đôi khi dẫn đến bệnh bạch cầu.
3. Rối loạn tiểu cầu
Các tiểu cầu trong máu là phản ứng đầu tiên khi bạn bị đứt tay hoặc bị thương khác. Nó tập trung tại vị trí bị thương, tạo ra một nút tạm thời để ngăn mất máu. Rối loạn tiểu cầu chủ yếu là do di truyền, có nghĩa là chúng được di truyền. Một số rối loạn này bao gồm:
Bệnh Von Willebrand
Bệnh Von Willebrand là bệnh di truyền phổ biến nhất rối loạn chảy máu. Nguyên nhân là do thiếu hụt một loại protein giúp đông máu, được gọi là yếu tố von Willebrand (VWF).
Bệnh máu khó đông
Hemophilia có lẽ là rối loạn đông máu được biết đến nhiều nhất. Nó xảy ra hầu như luôn luôn ở nam giới. Biến chứng nghiêm trọng nhất của bệnh máu khó đông là chảy máu nhiều và kéo dài. Chảy máu này có thể là bên trong hoặc bên ngoài cơ thể của bạn. Máu có thể bắt đầu mà không có lý do rõ ràng. Điều trị bằng cách sử dụng một loại hormone có tên là desmopressin đối với loại A nhẹ, có thể thúc đẩy giải phóng nhiều yếu tố đông máu giảm hơn và truyền máu hoặc huyết tương cho loại B và C.
Tăng tiểu cầu nguyên phát
Tăng tiểu cầu nguyên phát là một rối loạn hiếm gặp có thể dẫn đến tăng đông máu. Điều này khiến bạn có nguy cơ bị đột quỵ hoặc đau tim cao hơn. Rối loạn xảy ra khi tủy xương của bạn sản xuất quá nhiều tiểu cầu.
4. Rối loạn tế bào huyết tương
Có rất nhiều rối loạn ảnh hưởng đến các tế bào huyết tương, loại tế bào bạch cầu trong cơ thể bạn tạo ra kháng thể. Những tế bào này rất quan trọng đối với khả năng cơ thể bạn ngăn ngừa nhiễm trùng và bệnh tật. Tuy nhiên chủ yếu dạng rối loạn tế bào huyết tương thường gặp nhất như:
4.1. U tủy tế bào huyết tương
U tủy tế bào huyết tương là một bệnh ung thư máu hiếm gặp, phát triển trong các tế bào huyết tương trong tủy xương. Tế bào plasma ác tính tích lũy trong khối u tủy xương và hình thức gọi plasmacytomas, thường tập trung ở xương như xương sống, hông, hoặc xương sườn. Các tế bào huyết tương bất thường tạo ra các kháng thể bất thường được gọi là protein đơn dòng. Những protein này tích tụ trong tủy xương, lấn át các protein lành mạnh. Điều này có thể dẫn đến máu đặc và tổn thương thận. Nguyên nhân của u tủy tế bào plasma hiện nay chưa được biết rõ.
Để điều trị các bệnh về máu nên làm thế nào?
Kế hoạch điều trị các bệnh về máu của bạn phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng thể của bạn. Bác sĩ có thể sử dụng kết hợp các phương pháp điều trị để giúp điều chỉnh tình trạng rối loạn tế bào máu của bạn. Một số phương pháp điều trị các bệnh về máu có thể kể đến như:
1. Sử dụng các loại thuốc điều trị
Một số lựa chọn liệu pháp sử dụng thuốc điều trị bao gồm các loại thuốc như Nplate (romiplostim) để kích thích tủy xương sản xuất nhiều tiểu cầu hơn trong chứng rối loạn tiểu cầu. Đối với rối loạn bạch cầu, thuốc kháng sinh có thể giúp chống lại nhiễm trùng. Chế độ ăn uống bổ sung như sắt và vitamin B9 hoặc B12 có thể điều trị chứng thiếu máu do thiếu hụt. Vitamin B9 còn được gọi là folate, và vitamin B12 còn được gọi là cobalamin.
2. Phẫu thuật
Cấy ghép tủy xương có thể sửa chữa hoặc thay thế tủy bị hư hỏng. Chúng liên quan đến việc chuyển các tế bào gốc, thường là từ một người hiến tặng, vào cơ thể bạn để giúp tủy xương của bạn bắt đầu sản xuất các tế bào máu bình thường. Truyền máu là một lựa chọn khác để giúp bạn thay thế các tế bào máu bị mất hoặc bị hư hỏng. Trong khi truyền máu, bạn nhận được máu khỏe mạnh từ người hiến tặng.
Cả hai quy trình đều yêu cầu các tiêu chí cụ thể để thành công. Những người hiến tặng tủy xương phải phù hợp hoặc càng gần càng tốt với hồ sơ di truyền của bạn. Việc truyền máu yêu cầu người hiến có nhóm máu tương thích.
